گزارش مهندس وب؛
رشد بازار فضایی تا سال 2040 چگونه خواهد بود
مهندس وب: ورود بخش خصوصی به صنعت فضایی و توسعه خدمات مبتنی بر اطلاعات ارسالی از ماهواره های سنجشی فرصتهای اقتصادی گسترده ای را ایجاد و این صنعت را به یکی از با اهمیت ترین عوامل شکوفایی اقتصادی تبدیل می کند.
خبرگزاری مهر، گروه دانش و فناوری- علیرضا باجلان: صنعت فضایی در سراسر دنیا به علت کاربردهای متنوع در زمینه های محیط زیست، جغرافیا، نظامی، مخابراتی و.. از اهمیت فوق العاده ای برخوردار می باشد. از همین رو در چند دهه اخیر به غیر از کشورهای صاحب نام در این عرصه کشورهای در حال توسعه نیز کوشیده اند با برنامه ریزی دقیق و برقراری ارتباطات بین المللی به فناوری فضایی دست یافته و زمینه توسعه صنعت فضایی بومی را فراهم آورند.
طبق آمارهای بین المللی ۷۵ کشور دنیا حداقل یک ماهواره در مدار زمین دارند البته این آمار به مفهوم بومی بودن صنعت فضایی در همه این کشورها نیست، برای اینکه تعداد زیادی از کشورهای جهان به علت عدم وجود زیرساخت های ساخت و پرتاب ماهواره در محدوده سرزمینی خود و فقدان منابع مالی کافی برای اجرای مستقل برنامه های فضایی برای طراحی و پرتاب ماهواره و ماهواره بر از ظرفیت کشورهایی پیشرفته در صنعت فضایی استفاده می نمایند.
در ایران سابقه فعالیت در زمینه فضایی به بالای دو دهه پیش باز می گردد و مهندسان کشورمان با وجود محدودیت های گسترده به علت تحریم صد در صدی صنعت فضایی ایران، دستاوردهای ارزشمندی از قبیل طراحی ماهواره و ماهواره برهای گوناگون داشته و توانسته اند جایگاه کشورمان در باشگاه فضایی جهان را حفظ کنند.
اقتصاد جهانی در قرن بیست و یکم به شدت تحت تأثیر صنعت فضایی و خصوصاً خدمات ماهواره ای قرار گرفته است. اقتصاددانان بمنظور بررسی دقیق ابعاد اقتصادی صنعت فضایی آنرا به دو دسته صنایع بالا دستی و پایین دستی تقسیم می کنند. در این دسته بندی که بر محوریت کارهای فضایی در بخش خصوصی قرار دارد صنایع بالا دستی شامل دو بخش ساخت و پرتاب ماهواره است و صنایع پایین از دو قسمت تجهیزات زمینی و خدمات ماهواره ای تشکیل می شود.
گستره وسیع بازار فناوری فضایی
در جریان توسعه پرشتاب صنعت فضایی معرفی فناوری های جدیدی که مهم ترین آنها اینترنت ماهواره ای است، سبب شد بخش خصوصی بیش از گذشته برای حضور مؤثر در این صنعت برنامه ریزی و سرمایه گذاری کند. بااینکه سال هاست شرکت های مختلفی در سراسر دنیا از خدمات ماهواره های مخابراتی برای برقراری ارتباطات و ارسال و دریافت امواج تلویزیونی استفاده می نمایند ولی گستره بازار و تأثیرگذاری بالای فناوری اینترنت ماهواره ای باعث شده است مزیت های اقتصادی به کارگیری و بومی سازی این فناوری به شدت مورد توجه قرار گیرد.
در همین راستا اکنون شرکت های صاحب نامی از قبیل اسپیس ایکس، بلواورجین، وان وب و چند شرکت دیگر با سرمایه گذاری عظیم قصد دارند سهم بیشتری از بازار اینترنت ماهواره ای و ارتباطات مبتنی بر این فناوری را در دهه های آینده به دست آورند. مدیران این شرکتها بارها در سخنرانی های مختلف به سود بالا و مزایای اقتصادی اینترنت ماهواره ای اذعان کرده اند.
همگام با ارتقای کمی و کیفی انواع ماهواره ها در مدارهای زمین ایجاد زیرساخت های ارتباطی برای ارتباط با این ماشین های فضایی بر روی زمین ضرورت دارد. نیاز به بهره برداری سریع و با دقت از اطلاعات ارسالی از ماهواره ها بازار تجهیزات زمینی پردازش داده های ماهواره ای را تا حد قابل توجهی رونق داده است و اکنون استارت آپ ها و شرکت های دانش بنیان زیادی در اقصی نقاط جهان سیگتال های دریافتی از ماهواره های بومی و بین المللی را پردازش و جهت استفاده در صنایع مختلف به متقاضیان می فروشند.
شرکت های فعال در صنایع مختلف در زمینه هایی از قبیل کشاورزی، باستان شناسی، حفظ امنیت مرزهای جغرافیایی از اطلاعات پردازش شده ماهواره ها برای دستیابی به اهداف خود استفاده می نمایند که این اطلاعات از ماهواره های سنجش از دور به دست می آید و پردازش و بررسی داده های آن برای به کار بستن در صنایع مختلف می تواند ارزش اقتصاد بالایی به همراه داشته باشد.
یکی از مهم ترین و کاربردی ترین خدمات ماهواره ها خدمات ناوبری است که با استفاده از آن در هر ساعت میلیاردها وسیله نقلیه در آسمان، زمین و دریا مسیر خودرا تعیین و حرکت می کنند. البته استفاده از امواج ارسالی از ماهواره های ناوبری مستلزم به رورسانی دائمی تجهیزات ناوبری روی زمین است و بدون شک چنین نیازی فرصت های اقتصادی زیادی را پیش روی دانش بنیان های فعال در صنعت فضایی قرار می دهد.
افزایش سریع تعداد ماهواره های فعال در مدار زمین
طبق اسناد انتشار یافته در وب سایت دو شرکت اسپیس ایکس و وان وب هر کدام از این شرکتها که عمده سهام آنها در اختیار بخش خصوصی است به ترتیب ۲ هزار و ۹۰۰ و ۴۲۸ ماهواره فعال در مدار زمین دارند. اهمیت و سودآوری بالای صنعت فضایی برای این شرکتها تا حدی است که طبق اعلام رسمی مدیران اسپیس ایکس و وان وب به زودی تعداد بیشتری ماهواره به فضای پرتاب می کنند. اسپیس ایکس می خواهد برای تکمیل پروژه اینترنت ماهواره ای (استارلینک) به عدد ۱۲ هزار ماهواره در مدار زمین و حتی بیش از آن برسد.
گزارش انتشار یافته از طرف یکی از رسانه های معتبر بین المللی نشان میدهد تنها در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۲ بیش از ۲.۵ میلیارد دلار توسط فعالان بخش خصوصی در صنعت فضایی سرمایه گذاری شده است. این در شرایطی است که برمبنای پیش بینی پژوهشکده های اقتصادی ارزش بازار خدمات ارزش افزوده ماهواره های سنجشی در سال ۲۰۲۶ به رقم ۱۵ میلیارد دلار می رسد و اقتصاد کشورهای فعال در صنعت فضایی را متحول می کند. توسعه صنعت فضایی و ورود بخش خصوصی به حوزه تحقیقاتی فضایی باعث شده این صنعت بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده و سرعت ساخت و پرتاب انواع ماهواره و کاوشگرهای فضایی تا حد قابل توجهی افزایش پیدا کند.
از طرفی گسترش ابعاد کارهای فضایی شرکت های دانش بنیان در کشورهای مختلف فرصت های اقتصادی زیادی را به وجود آورده که پیش بینی می شود ارزش بازار فناوری های فضایی تا سال ۲۰۴۰ به بالای ۱.۱ تریلیون دلار برسد.
سهم صنعت فضایی از تولید ناخاص ملی جهان در سال ۲۰۱۶ برابر با ۰.۴۵ درصد بوده است و باتوجه به روند توسعه پرشتاب این صنعت پیش بینی می شوند طی دو دهه آینده حجم آن از GDP جهان به بالای ۰.۸ درصد برسد. حالا صنعت فضایی در برخی از کشورها بواسطه فعالیت بخش خصوصی به جایگاهی رسیده است که پروژه های خارج از کره زمین فقط برای اهداف تحقیقاتی طراحی نمی شوند و مقرر است به زودی تورهای تفریحی با اهداف تجاری در منظومه شمسی اجرا شود.
پیش بینی ها درباره ی بازار فناوری فضایی تا سال ۲۰۴۰
بررسی ریزبینانه و دقیق تر افق بیش روی صنعت فضایی از نظر اقتصادی نشان میدهد ۱۸۰ میلیارد دلار از ارزش کل بازار فناوری های فضایی تا سال ۲۰۴۰ به تجهیزات ناوبری، ۴۰ میلیارد دلار به تجهیزات مخابراتی، ۱۸۰ میلیارد دلار به ماهواره های نظامی، ۵۰ میلیارد دلار سنجش از دور، ۴۱۰ میلیارد دلار سنجش از دور و ۱۱۰ میلیارد دلار به کارهای رسانه ای که با استفاده از ماهواره ها صورت می گیرد اختصاص دارد. سهم عمده صنعت فضایی در افق ۲۰۴۰ به حوزه خدمات ماهواره اختصاص دارد و پیش بینی می شود طی دو دهه آینده سهم تعداد کاربران سرویس پهن باند مبتنی بر ارتباطات ماهواره ای بیش از ۴۰۰ درصد افزایش یابد.
به اعتقاد کارشناسان حوزه فضایی کشورمان توجه به مزیت های اقتصادی صنعت فضایی با محوریت خدمات ماهواره ای لازم است و سازمان های متولی امر در کشور باید با سیاستگذاری دقیق شرایط ورود و فعالیت دانش بنیان های فضایی را برای توسعه صنعت فضایی با استفاده از ظرفیت های داخلی و ارتباطات بین المللی فراهم آورند. اطلاعات ارسالی از ماهواره های سنجشی به علت ارزش افزوده بالا سنگ بنای توسعه فنی و اقتصادی خیلی از کسب وکارهای دانش بنیان است و از همین رو توسعه صنعت فضایی یکی از ارکان اصلی شکوفایی اقتصادی در هر کشوری است.
میثم محمدی امین، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فضایی می گوید: امروزه همه مردم گوشیهای هوشمند و یا وسایلی همچون تلویزیون های هوشمند که از ماهواره ها سیگنال دریافت می کنند را در اختیار دارند. حالا زندگی روزمره مردم درگیر استفاده از امواج ماهواره ای است. طبیعتاً وقتی فناوری به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرد از نظر اقتصادی نیز می تواند سودآور باشد و شرکت های دانش بنیان در زمینه آن فناوری می توانند نقش آفرینی کنند.
صنعت فضایی معرف قدرت راهبردی ملت ها
این کارشناس صنعت فضایی ادامه می دهد: حالا یکی از مهم ترین مؤلفه های قدرت کشورهای مختلف، میزان توسعه یافتگی آنها در صنعت فضایی است. این که هر کشوری چند ماهواره در مدارهای زمین دارد و هرکدام از این ماهواره ها چه کاربردهایی دارند نشان دهنده قدرت راهبردی کشورهای دنیاست. در این شرایط کشوری که فناوری های در رابطه با صنعت فضایی را ندارد یا باید از کشورهای دیگر خریداری کند یا بطور مستقل و با استفاده از ظرفیت های بومی به توسعه فناوری فضایی بپردازد.
به گفته محمدی امین فناوری های فضایی و کاربردهای این فناوری های به قدری مزیت اقتصادی دارد که سرمایه گذاری گسترده در صنعت فضایی را توجیه می کند.
وی گفت: یکی از موارد مهم و کاربردی و سودآور صنعت فضایی خدمات در رابطه با حوزه کشاورزی است. تصاویر ماهواره ای در موارد مختلفی از قبیل مدیریت منابع کشاورزی، جلوگیری از بحران های زیست محیطی، برآورد خسارت های زیست محیطی و … کاربرد دارد و اطلاعات دقیق و مفیدی را در اختیار متخصصان قرار می دهد.
این فعال فناوری فضایی اضافه کرد: در شبکه های مخابراتی نیز ماهواره ها و امواج ماهواره ای نقش بسیار پررنگی دارند و ارتباط با ماهواره ها در شبکه ارتباطات اهمیت بالایی دارد. خدمات بانکی، خدمات تلفن همراه، شبکه های تلویزیونی ماهواره ای قسمتی از سرویس هایی هستند که دولت ها با استفاده از داده های ارسالی از ماهواره ها به کاربران ارائه می دهند. در حقیقت توسعه صنعت فضایی با محوریت ماهواره های مخابراتی مزیت های اقتصادی بسیار زیادی دارد.
در شبکه های مخابراتی نیز ماهواره ها و امواج ماهواره ای نقش بسیار پررنگی دارند و ارتباط با ماهواره ها در شبکه ارتباطات اهمیت بالایی دارد. خدمات بانکی، خدمات تلفن همراه، شبکه های تلویزیونی ماهواره ای قسمتی از سرویس هایی هستند که دولت ها با استفاده از داده های ارسالی از ماهواره ها به کاربران ارائه می دهند. در حقیقت توسعه صنعت فضایی با محوریت ماهواره های مخابراتی مزیت های اقتصادی بسیار زیادی دارد این عضو هیئت علمی پژوهشگاه فضایی درباره ی سودآوری صنعت فضایی برای ایران می گوید: این که ما چه بهره برداری اقتصادی از صنعت فضایی می نماییم بستگی به این دارد که خودمان در این عرصه فعالیت و ابزارهای لازم برای پروژه های فضایی را طراحی و تولید نماییم یا با کشورهای دیگر در حوزه تحقیقات فضایی مشارکت و از ماهواره های آنها استفاده نماییم.
ضرورت بسترسازی برای توسعه ارتباطات بین المللی در صنعت فضایی
حسین شهرابی، مدیرعامل یک شرکت دانش بنیان فعال در صنعت فضایی در ارتباط با لزوم استفاده از ظرفیت دانش بنیان های حوزه فضایی اظهار می کند: ارتباطات بین المللی می تواند زمینه ساز گسترش ابعاد صنعت فضایی کشورمان شود. روندی که در صنایع مختلف ایران از گذشته به طور معمول وجود داشته و آن این است که ما در ارتباطات بین المللی نقش شاگرد و استاد را ایفا می کردیم. یعنی تصور می نماییم در اینطور ارتباطات همیشه شاگرد هستیم و باید از استاد خود بیاموزیم. بطور قطع این نکته منفی است و دانش بنیان ها باید چنین تصور و فضایی را از بین ببرند.
مدیرعامل این شرکت دانش بنیان این شرکت دانش بنیان می گوید: اگر یک سری استارت آپ در کشور شکل بگیرند که قصد داشته باشند در بازارهای بین المللی فعالیت کنند هیچ مانعی وجود ندارد و اتفاقاً خیلی به نفع کشور است. یعنی فعالان چنین استارت آپ هایی هدف گذاری کردند برای حضور در بازارهای بین المللی و برای نقش آفرینی مؤثر در این بازارها به ارتباطات گسترده جهانی نیاز دارند. اگر دانش بنیان های ایرانی بازار بین المللی را همچون بازار داخلی ببینند و برای حضور مستمر در آن فعالیت کنند نکته ای خیلی ارزشمندی است ولی با رویکرد سنتی که هنوز هم در بعضی صنایع وجود دارد حرکت کردن به سمت این هدف ممکن نیست. بعد از موفقیت های اخیر در صنعت فضایی کشورمان این صنعت در ایران وارد مرحله ای جدید شده که می تواند نقطه عطف صنعت فضایی ایران باشد.
به اذعان شهرابی صنعت فضایی ایران به دو نسل سنتی و نوین تقسیم می شود. خاصیت های بارز نسل سنتی این صنعت دولتی و گران بودن است و از خاصیت های نسل نوین می توان به خصوصی و دانش بنیان بودن اشاره نمود.
نقش کلیدی ماهواره ها در اقتصاد فضایی
ایرج ابراهیمی، رییس کارگروه فضایی اتحادیه صنایع هوایی و فضایی ایران می گوید: قسمتی از تحقیقات فضایی که مربوط به سیاره های دوردست منظومه شمسی است هم اکنون نه فقط برای ایران بلکه برای سایر کشورهای دنیا درآمدی ندارد، ولی صنعت فضایی از نظر کاربردهایی که برای خود کره زمین دارد دارای مزیت های اقتصادی زیادی است.
وی اضافه کرد: ماهواره های موجود در مدار زمین به دو دسته کلی ماهواره های مخابراتی و ماهواره های سنجشی تقسیم می شوند. البته انواع دیگری از ماهواره ها نظیر ماهواره های ناوبری نیز وجود دارد و این سه گروه از ماهواره ها کاربردهای متنوعی دارند و کشورهای صاحب فناوری فضایی از خدمات این ماهواره ها درآمدزایی می کنند و در حقیقت این ماشین های فضایی اهمیت اقتصادی زیادی دارند.
این کارشناس صنعت فضایی عنوان می کند: سازمان های مختلفی از قبیل صدا و سیما و مخابرات از ماهواره های مخابراتی استفاده می نمایند. اکنون سازمانی مثل صدا و سیما سالانه مبلغ بسیار زیادی جهت استفاده از خدمات ماهواره های مخابراتی به شرکت های سازنده این ماهواره ها پرداخت می کند. در صورتیکه صنعت فضایی بومی در ایران توسعه یابد بمنظور پخش برنامه های تلویزیونی در سراسر کشور و حتی خارج از مرزهای جغرافیایی ایران از پرداخت هزینه به شرکت های خارجی بی نیاز می شویم و از خروج ارز نیز جلوگیری می شود.
وی اضافه کرد: از طرفی وقتی از خدمات ماهواره ای کشورهای دیگر استفاده می نماییم باید تابع قوانین آن کشورها باشیم و همین موضوع محدودیت های زیادی را برای ایران بوجود می آورد.
به گفته ابراهیمی بمنظور توسعه صنعت فضایی خصوصاً در حوزه ماهواره های مخابراتی دولت باید دست پژوهشگران و مهندسان این حوزه را باز بگذارد و از آنها حمایت کند. پژوهشگران جوان کشورمان باید اجازه استفاده از مجوزهای مجاز مخابراتی را داشته باشند تا ضمن انجام آزمایش های مختلف به تدریج بستر لازم برای درآمدزایی از صنعت فضایی را فراهم آورند. در حقیقت حمایت دولت و باز گذاشتن دست مهندسان حوزه فضایی سبب می شود پایه های علمی این صنعت در کشور تقویت شود.
رئیس کارگروه فضایی اتحادیه صنایع هوایی و فضایی ایران در آخر اظهار داشت: در زمینه ماهواره های سنجش از دور، تعدادی ماهواره در ایران تولید شده است و مراکز علمی زیادی در کشور روی این ماهواره ها تحقیق می کنند. بررسی ها نشان داده است دریافت و آنالیز اطلاعات ارسالی از ماهواره های سنجش از دور از نظر اقتصادی بسیار باارزش و مهم می باشد. همچون کاربردهای این اطلاعات می توان به کشف معادن، نظارت بر محیط زیست و صیانت از جنگلها اشاره نمود.
به گزارش مهندس وب به نقل از مهر، توسعه صنعت فضایی در عصر حاضر نه فقط یک فرصت بلکه نوعی ضرورت است و دستیابی به فناوری های فضایی علاوه بر فراهم سازی ابزارهای لازم برای تحقیقات علمی بستر توسعه اقتصادی را مهیا می سازد. با رشد بیش از پیش جمعیت در اقصی نقاط جهان و ضرورت دستیابی به منابع جدیدی از انرژی، غذا و همین طور اهمیت اکتشاف در سایر نواحی منظومه شمسی بومی سازی فناوری فضایی اهمیت فوق العاده ای پیدا کرده است.
انتظار می رود در هنگامه تلاش سازمان های فضایی برای اعزام انسان به کره ماه بعد از سال ها، دستگاه های متولی امر در زمینه فضایی بر روی حضور گسترده دانش بنیان ها در اجرای پروژه های تحقیقاتی فضایی بسترسازی کنند.
از سوی دیگر ارتباطات هوشمند ضمن اتصال تجهیزات مخابراتی روی زمین با ماهواره ها ایجاد می شود و برای ارتقای جایگاه بین المللی در این عرصه راهی جز توسعه فناوری فضایی نیست. اکنون میزان توسعه یافتگی صنعت فناوری اطلاعات رابطه تنگاتنگی با افزایش درآمد کشورها دارد و بدون شک تحولات علمی و اقتصادی در زمینه آی سی تی بدون ورود به صنعت فضایی امکان پذیر نخواهد بود.
منبع: مهندس وب
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب